Sąd Rejonowy w Węgrowie stanowi element władzy sądowniczej sprawującej wymiar sprawiedliwości na podstawie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 02.04.1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483) oraz ustawy z dnia 27.07.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 217 z późn. zm.).
Konstytucyjną podstawę działania sądów stanowi art. 10 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, z którego wynika zasada trójpodziału władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą oraz art. 175, w którym powierza się sprawowanie wymiaru sprawiedliwości Sądowi Najwyższemu, sądom powszechnym, sądom administracyjnym oraz sądom wojskowym. Art. 1 ustawy z dnia 27.07.2001 r. – Prawo o ustroju sadów powszechnych stanowi natomiast, iż sądami powszechnymi są sądy rejonowe, sądy okręgowe oraz sądy apelacyjne.
Zgodnie z ustawą z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych zadania z zakresu wymiaru sprawiedliwości w sądzie wykonują sędziowie, a w zakresie udzielonego upoważnienia także asesorzy sądowi. W sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości biorą udział również obywatele poprzez uczestnictwo ławników w rozpoznawaniu spraw.
Do właściwości Sądu Rejonowego w Węgrowie należy:
- rozpoznawanie w I instancji spraw z zakresu prawa cywilnego;
- rozpoznawanie w I instancji spraw z zakresu prawa karnego, spraw o wykroczenia:
- o wykroczenia w I instancji,
- o wykroczenia skarbowe, a także przestępstwa skarbowe zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2, z wyjątkiem spraw podlegających rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym,
- o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego, z wyjątkiem spraw podlegających rozpoznaniu z udziałem ławników,
- o pozostałe przestępstwa, podlegające rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym;
- rozpoznawanie spraw z zakresu prawa rodzinnego oraz nieletnich (sąd rodzinny):
- sprawy z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego,
- sprawy dotyczące demoralizacji i czynów karalnych nieletnich,
- sprawy dotyczące leczenia osób uzależnionych od alkoholu oraz środków odurzających i psychotropowych,
- sprawy należące do sądu opiekuńczego na podstawie odrębnych ustaw; - prowadzenie ksiąg wieczystych oraz do innych spraw cywilnych z zakresu postępowania wieczystoksięgowego.